په قدیم یونان او روم کې دا دود و چې د یو مړي د ویرژنو خپلوانو اوښکې به د خاورې یا شیشې په یو وړوکي بوتل کې راټول کړل. بیا به دا په قبر کې مړي سره د ډالۍ په توګه خښول. په فارسي کې د ” اشک دان” نوم هغه وړوکي بوتل لپاره کاریدو […]

د اسلام اباد نه ۷۰ کلوميټرجنوب ختيځ کې د جرنیلي سړک په یوه تخته ” مقبره شهاب الدين محمد غوري” لیکلي دي. په ۲۰۰۲ م کې نوميالي ساينس پوهه ډاکټر قديرخان (غوري)، په هندوستان کې د لومړۍ اسلامي حکومت بن سټ ایښونکي د دې باچا د قبر شناخته جوړه کړه. په ۲۰۰۸ م کې د […]

د اشنغر خلک اوس غټو وریژو ته د پښتو په ځای د اردو نوم اخلي. ” موٹا چاول” دا هغه وریژې دي چې کورمه وال- بیګمۍ او ډنډکۍ په نومونو هم مشهور دي. د پلاو په پرتله د وریژو دانه يې خټه شوی وي نو د پیښور او کابل خلک ورته ” شوله” وایی. د […]

د کویت په ملي میوزیم کې د ” اناهیتا” یوه مجسمه نندارې ته ایښې ده. دا په ۳۳۰ م کې ایران کې له برونزو څخه جوړه شوی وه. د زردشتي دین په صحیفو (اويستا) کې د اناهيتا د یوې مجسمې انځور داسې کښلی دی. ” د سرو زرو عبا يا چپنه يې په غاړه ده […]

په ایرلینډ کې هر کال د بحرین پوهنتون د “رفيدة الاسلمية ” په نوم مشهور انعام بااستعداده نرسې ته ورکوي چې لوړې زده کړې وکړي. رفیده (تلفظ – روفاېده) بنت سعد په اسلامي تاریخ کې لومړۍ مسلمانه نرسه او جراحه وه. دا په ۶۲۰م کې په مدینه کې زیږېدلې وه. د هغې پلار سعد الاسلمي […]

په ۹۳۴م کې د کاشغرستوق بغرا خان ( بوغره خان) لومړی قامي مشر و چې په خپله خوښه مسلمان شو. د اوومې پېړۍ تر نیمایی په سغدیه (مرکزي ایشیا) کې ترک قبایلو په وړو سیمو کې ښاري حکومتونه جوړ کړي وو. د دوی مشر به خان یا “قاغان” په لقب پیژندل کیدو. هلته د پارس […]

ذابل اوس د افغانستان یو ولایت دی او په دې نوم د ايران یوه صوبه ”زابول” تلفظ کېږي. د افغانستان او ایران د اوسني سرحدونو تر منځ، دوه نيم زره کاله پخوا ” ذابلستان” یوه خپلواکه سيمه وه. د هرات په شان دلته هم په اوړي کې ۱۲۰ ورځې سختو بادونو له کبله د شګو […]

دا په سانسکرت کې دوه اړخیزه نیغ خنجر ته وایی او ” کټار” هم بللې شي. د هند په لویه وچه جمدهر د پوځي وسلو یوه برخه وه. د فولادي “جمدهر” عمومي اوږد والی به څه د پاسه یو فټ او پلن والی نیم فټ و. دا یوه خطرناکه وسله وه ځکه د دې دواړه […]

په اسلامي تاریخونو کې د طارق بن زیاد له خوا د کشتیو د سیزلو ذکر اوسني محقق یوه افسانه ګڼي. په ۶۷۰م کې عرب مسلمانانو، له مصر او لیبیا شمالي افریقه ته پښې وغځولې او ” قیروان” (ټیونس) د دوی انتظامي مرکز و. په ۷۰۵م کې شپږم اموي خلیفه، ولید بن عبد الملک ( لقب […]

د نومبر ۲۰۲۴م په یوه غرمه د چارسدې غني ډېرې او ورسره جوخت د پشکلا وتي میوزیم لیدو ته ورغلم. غني ډېرۍ د هغه کتابتون نوم دی چې په ۱۹۹۷م کې يې د جوړیدو خبر خپور شوی و. هغه وخت صوبایی حکومت د لرغونپوهنې څانګې د پښتو شاعرعبد الغني خان (۱۹۱۴-۱۹۹۶) په ویاړ د دې […]