د دريم ق.م پېړۍ د هند نامتو باچا اشوکا په امر د بودا تعليمات په لويو ستنو او تيږو کنده او د لويو ښارونو د کاروانونو په لارو لګېدلي وو. د هند د لوې وچې په نهو دېرشو ځايونو کی چې د افغانستان ځينې برخې هم ورسره وې، دا ليکنې رابرسېره شوې. د شهباز گړې […]
د خیبردرې مشهوره سټوپا چی چاپېره ترې ټوله سیمه څارل کیدېشي، “شپوله” نومېږي. شپول په پښتو کی ګول یا ګردۍ ته وایی. د لنډی کوتل او علی مسجد ترمنځ شپوله د قافلو د پخوانۍ لار نه ۵۰ فټه لوړه او ۶۰ فټ زمکه کی جوړه ده. ددې جوړښت د کوشاني دورې وروستي کلونه په ګوته […]
په ۱۹۵۷ م کې د کندهار زوړ ښار کې يو لوی ډبر ليک وموندل شو چې د يوې اندازې تر مخه په ۲۶۰ ق م نه راپاتې و. د موندلو سره دا ډبره وپيژندل شوه چې يوناني او اراميک ژبې پرې کنده وې. دغسې نورې ستنې او ډبرې د هند په لر و بر کې […]
مانسهره يو وخت د قراقرم د وريښمو لارې په سر پروت مهم ښار و. د دې په لوړو غونډيو څو تيږې د دوو زرو کالو راهيسې لارويانو ليدلې چې پخوانۍ ژبه پرې کنده شوې ده. ليکنه ممکن په يوې لوی تيږې شوې وي چې وروسته په دريو برخو کې ماته شوه. په شلمې ميلادي پېړۍ […]
په لرغوني ګندهارا کې ۶۴ ژبې ويل کېدې. د عيسوي پېړۍ نه سل کاله پخوا د پاکستان شمال او د افغانستان ختيځو سيمو کې د دغو ژبو نه يوه اوس لرغونپوهانو “پشکارا ساني” نومولې ده. دا ژبه تر یوولسمې عيسوي پېړۍ هم د پښتنو په سيمه کې ويل کېده چې د ګچ او د تيږو […]
پېښور نه ۸۰ کلوميټر ختيځ کې سوات ته تلونکی سړک په ښې لاس يوه وړه لاره بره غرنډيو ته ورغلې ده. د يوې د پاسه دوه چينې وې چې اوبه يې ښکته رابهيدې نو دغه ځای د ” بهۍ” او بيا د تخت بهۍ په نوم مشهور شو. خو دا شهرت يواځې د اوبو له […]
د پاکستان د هزارې غرونه د اريايي وختونو نښې لري او يوه سيمه يې د بودايي دين مهم مرکز و. په دې سيمه اشوکا هم حکومت کاو او د هغه له خوا په تيږو ليکلي نصيحتونه د مانسهرې په اوګي کلي کې وموندل شول. د مانسهرې نه ۲۰ کلوميټر شمال کې د کونړاو شيران سيندونو […]
د صوابۍ ښار نه ۲۰ کلوميټر شمال لوېديځ کې د نوګرام کلي سره نږدې د راني ګټ غونډۍ ده. د ځايي خلکو کيسه ده چې په هغې غونډۍ يوه راڼۍ اوسېده او هرماښام به د شاوخوا سيمې د نندارې لپاره په هغه ګټ کيناسته چې د غر په جنوبي څنډې ولاړه (لکه) ده. د زمکې […]
د ۲۰۱۵ م د مې په مياشت کې ټيکسلا ليدو ته ورغلم. د دغه ځای ميوزيم مې ۳۰ کاله پخوا ليدلې و چې پکې د ګندهارا تمدن د هرې دورې توکي اېښي وو. يوه ځانګړې وړه کوټه د سکو او د زيوراتو لپاره وه چې پخوا هر چا ليدلې شوه خو اوس بنده وه. د […]
شهباز گړه د گندهارا د څلورو لويو ښارونو نه يو و، چې هغه وخت دريو مهمو ځايونو ته د تلونکی لارې په سر وه. دا لارې د کابل نه پشکلا وتي(چارسده) د بونېر نه اوديانه (سوات) او د اباسين په غاړه د هنډ نه، ټېکسلا ته وتلې وې. د ښار په منځ کې “مکام” نومې […]