د افغانستان په جنوب کې د کندهار او د بلوچستان هغه سيمې چې تر زاهدان غځېدلي دي، سيستان نومېدل. زيات تاريخ پوهان باور لري چې سيستان د عربي سجستان و چې تر هغې وړاندې ساگستان بلل کيدو او دا د ساکستان يا د ساکايي قبيلو د مېشت ځاې و چې د مرکزي اېشيا کوچيان وو. […]
په ۳۲۷ ق م کې اسکندر مقدوني د هرات د لارې ترکمانستان، ورپسې باختر، پنجشېر او بيا د بگرام نه اراکوزيا ته ولاړو. په ځينو تاريخونو کې دا د ” اسکندريه” يوه بڼه بلل شوې ده. اروپايي تاريخ ليکونکو د اسکندر د قهرمان ثابتولو لپاره دا هم ليکلي دي چې د هغه په نوم ښارونه […]
په ۱۹۱۰ م کې د انگلستان د لرغونو ژويو يو متخصص ” کلايو فوسټر کوپر” د بلوچستان په ډېره بگټي کې د يو لوې ځناور د هډوکو نښې وموندلې. په زمکه کې خښ دا د نړۍ تر ټولو لوې “ډاينوسار”هډوکي وو او له هغې وړاندې په نړۍ کې د يو زوي دومره لوې هډونه بل […]
د غرونو دا لړۍ د افغانستان منځ برخه جوړوي چې د پاکستان تر شمال غځيدلې ده. دا غرونه په يوناني ژبې کې “پاراپاميساداي” او په سانسکرت کې “پري ياترا پرواتا” ( د ښاپيرو د ليدوغر) نوميدل. د هندوکش نوم په لومړي ځل ۱۳۳۳ م کې د مراکش سېلاني ” ابن بطوطه” پخپلو ليکنوکې وکاروو. دې […]
د زرگونو کالو راهيسې افغانستان نه هند ته د تلونکو مساپرو، کوچيانو او يرغلگرو د تېرېدو لنډه لاره په بولان وه. د خېبر نه پخوا خلک به په بولان درې ختيځ ته ورتلل او د ځينو نښې يې اوس هم د لارې په سر ليدل کېږي. د بولان دره د سپين بولدک نه ۱۲۰ کلوميټره […]
د نړۍ چت يا بام په نوم د پامير د غرونو سلسله اوس هم نوې ده او خپل طبعي شکل د بدلېدو په حال کې ده. د پاميرغرونه د افغانستان په شمال کې دي چې د تاجکستان سره يې شريکوي د دې غرونو درې لوړې څوکې په تاجکستان کې دي. د پامير د غرونو څو […]
د اريايانو د رگ ويدا سندرو کې د “کوبها” سيند هم ستايل شوې دې. د سانسکرت “کامبوج” نه علاوه د يونان ” کابوره” د چينايانو ” کاوفو” . “کوفن او کوفيس ټول د کابل سيند لپاره کارول شوي توري دي. نور نومونه يې ” کارورا او کابورا” دي. يوناني ليکوال هيروډوټس دا سيند د کسپاتايروس […]
د کابل نه اويا کلوميټرشمال کی د کاپيسا ولايت يو کلې د “ريگ روان” په نوم شهرت لري. په دې کلې کی يوه کيسه مشهوره ده چې امام حنفيه غازي ( د حضرت علي زوې) د اسلام په دښمنانو کې راگير شو خو د تېښتې لاره يې نه موندله نو خداې ته يې دعا وکړه. […]
د افغانستان په مرکز کې د هندوکش د غرونو واورې چې ويلي کېږي نو د کلکو تيږو په توږلو اوبو ته لاره وباسي. د ميلينونو کالو په اوږدو کې د اوبو مالگې چې کېلشيم کاربونېټ نومېږي د اوبو چاپېره دېوالونه جوړ کړي دي. اوس د هغو دېوالونو په منځ کې اوبه په پينځو لويو کاسو […]
د ايسپزو په خاوره سوابۍ کې کړه مار هغه نامتو غونډۍ ده چې د تاريخي اثارو سره سره د يوسف خان شېر بانو د مينې په کيسه کې هم ياد شوې دې. واې چې دلته يو سپين وړوکې مار موندل کېږي چې ځاي خلک ورته “کړه مار” واي او له دې کبله غر هم په […]