رېدي ګل

په سانسکرت کې اپیم ته “ردهي” او “هردیه” وایی چې د جادو لپاره به دا نوم کاریدو. په پښتو کې “رېدي ګل” هم دغه سانسکرت نه راوتلې تورې دی چې مانا يې ” جادوی ګل” کېږي. “رېدي ګل” د نړۍ هر ګوټ کې را ټوکېږي. خشخاش (د اپیموتخم) ۵۰۰۰ کاله پخوا د کاڼي زمانې استوګن […]

پنج دیهه

د ۱۸۸۵ م په سپرلی کې روسي پوځ د کشک سیند پر غاړه یوې حملې کې په سوونو افغان پوځیان ووژل. په تاریخ کې دا د پنج دیهه پیښه بلل کېږي. ۱۹ پېړۍ کې برطانيې د هند لویه وچه کې پښې وغځولې نو روس د مرکزي ایشیا ټول ملکونه ونیول. په ۱۸۸۲ م کې برطانیه […]

ولور- واج او بدل

ولور هغه پېسې، سره زر، پسونه او مال وي چې یوې جینۍ د واده په وخت د هغې پلار، نیکه، تره یا ورور د زوم نه اخلي. ښځې لکه د پسونو خرڅول د قبیلوي ژوند یوه برخه وه. په هغه ټولنه کې ښځې، لکه د څاروي په یو بل خرڅول چې درانه کارونه يې کولې […]

د کابل سفارت

د ۱۹ میلادي پېړۍ له نیمایی برطانیې په افغانستان کې د خپلو استاځو په ساتلو لاس پورې کړو. په ۱۸۵۵ م کې د امیردوست محمد خان ورور سردارغلام حیدرپه پیښور کې د هند ګورنرجنرل جان لارنس سره یوه معاهده وکړه. ددې د ۷ مادې تر مخه په پیښور کې به د انګریزانو یو استاځې(ایجنټ) ساتل […]

بهاماله

په ۲۰۱۷ م کې د پښتونخوا په هریپورکې د نیروانه په حال د بودا ترټولو لویه مجسمه وموندل شوه. دغه سیمه “بهاماله” نومېږي او په ۱۹۲۹ م کې جان مارشل او سفیان ملک دلته په لومړي ځل کیندنې وکړې. کال وروسته دوی پکې د صلیب (اهرام) په شکل یوه سټوپا او نور بودایی توکي وموندل. […]

ابجد

تاسو به په ځینو پخوانیوپاڼو د ۷۸۶ شمېره لیدلې وي. دا د بسم الله الرحمن الرحیم سمبول دی. د تورو ارزښت یا قیمت په شمېره کې معلوموي چې ” ابجد” نومېږي. ابجد (ا- ب- ج- د) د پخوانۍ عربي (تازي) ژبې لومړي څلورټکي دی او دا نوم اوس د ” الف ب ” لپاره هم […]

چترال

د زمکې په کچ چترال د صوبہ خیبر پښتونخوا ترټولو لویه ضلع (ولسوالي) خو د دې دغرونو یواځې ۴ فی صده زمکه کرهڼې او نور د خپلو شنو ځنګلونو لپاره نوم لري. د نیم میلین وګړو دغه سیمه په ځایی ژبه کې ” چھترار” تلفظ کېږی چې مانا يې “له پټي پریکړې” وي. خو د […]

پښتنه جینۍ

دا تصویر د ۱۹۰۰ او ۱۹۱۰ تر منځ واخیستل شو. د آر-بي هومز له خوا په تصویر کې یوه ماشومه (پیغلوټې) سپینه بورقه په سر ولاړه ښکاري. ښایی دا د پیښور په عکاس خانه کې اخیستل شوې وي. د شلمې میلادي پېړۍ په سر کې د هند خلک فلمونو او عکسونو سره دومره لیوالتیا ښودله […]

لنګر

دهند په لویه وچه کې په یو زیارت یا خانقاه خلکو ته وېړیا ډوډۍ ورکول “لنګر” بلل کېږي. دا دود کله نه پېل شو، معلومه نه ده خو د بودایی او برهمني دین “دهرمشاله” یا “دهرم ستره” د عبادت ځای سره نزدې هغه ځای و چې پکې مسافرو یا زیارت کوونکو ته ډوډۍ او د […]

مومن خان شیرینو

یو کلي کې دوه وروڼه اوسېدل چې د مشر اولاد نه و خو د کشر ۷ زامن وو. ډېره موده وروسته، د مشر ورور زوی او د کشر لور وزیږېدل. هلک مومن خان او جینۍ شیرین ونومول شول. وروڼو یو بل سره ژمنه وکړه چې شیرینو به مومن خان ته ودېږي. دواړه ماشومان یو ځای […]