لونګ او لونګين

لونګ د ګرمو ساحلي سيمو يوه ميوه ده چې د ونو نه راټولول کیږي. د هند د جنوبي ساحلونو او د ملايا د جزيرو دا ميوه يوه ډېره قيمتي مساله وه چې د وريښمو د لارې به يې مرکزي ايشيا ته وړله. لکه د لاچي او نورو خوشبو لرونکو توکو، لونګ ګران بيه وو نو ځکه خلکو د عطر په توګه کارول.
بيا يو وخت انسان دا معلومه کړه چې په کوم صندوق کې لونګ پراته وي، هلته وريښمينې جامې د چينجو نه محفوظ وي. وروسته پښتنو مېرمنو څو دانې لونګ په تار کې وپیيل او د هغه ورېښمين کميس پرغاړه به يې وټومبل چې صندوق کې به يې ساتلو. هم دغه لونګين او يوه ګټه يې دا شوه چې په کميس کی به د لونګو خوشبو جذب شو. لونګين د ښځو پرغاړه ځړېدو نو څوک چې به ورته ډېر ګران وو، هغه يې لونګين بللو. مېندو به خپل نازولی زوی او مېرمنو به عاشق ته لونګين نوم اخيستو.
لونګين د ناوې د پسول يوه لازمي برخه شوه. په پېښور کې د ناوې د سپينو زرو ګاڼو کې يو لونګين امیل هم و. دا دود د هند په پښتنو کې تر اوسه پاتې دی او ناوې ته لونګين ورکول ضرور وي. اوس پوښتنه دا ده چې په ولسي سندرو کې د لونګو د لو ذکر څنګه راغلی دی؟
لو ګډ شو- د لونګو لو ګډ شو
هغه سيمه کې چې نه د دې ونه کېږي او نه يې چا د کرلو هڅه کړی ده. د لونګو لو څنګه کېدی شي؟
يا خو دا چې يو وخت پښتانه په جنوبي هند کې د سمندر سره نږدې مېشت وواو هلته يې لونګ راټولول. د هغه ځای نه يې کډه وکړه او دا سندره ورسره پاتې شوه. دویم دا چې يو شاعر ممکن دا ارمان کړی وي چې د پېغلې د غاړې لونګين وشکوي او دا يې د لو سره تشبيه کړو. په پښتوشعر کې هر څه امکان لري. خو لونګين يواځې د پښتنو د کلچر برخه نه وه بلکه ټولو قبايلي ټولنو کې د ډول سينګار يو ضروري توکی و. د دې مضمون سره مل عکس د الجزاير د بربر قبيلې لونګين دی چې اوس يې په يو ميوزيم کې ايښی دی.
د خپريدو نيټه
۱۸ مې ۲۰۱۵ م
صفيه حليم