دا د نامتو انګريز انحور ګرجيمز رېټري د لاس جوړ شوې انځور دی. دی د خپل ورور سره هغه کنډک کې مل و چې د لومړۍ جګړې نه وروسته کابل ته لاړو.
په انځور کې څو مخه ورکسان د يوې چينې په غاړه ناست دي. په منځ کې “خواجه بادشاه” دی چې ښايي د جيلګې کلا يې په لاس کې وه. په ۱۸۴۰ م کې کله چې برطانويانو په کلا حمله وکړه نو ده ته يې د تښتيدو اجازه ورکړه. هم هغه وه چې دی يې ملګرې شو.
رېټري ليکي چې د دوی د کنډک وړه دسته به هره ورځ د کابل چاپېره درو ته ورتله او په لاره به د سيمې خان خپلو څو کسانو سره د درناوي لپاره مله شول. دغسې به راسره د خلکو شمېره زياتيده. په دې انځور کې دغسې يوه ډله ښکاري. د خواجه بادشاه نه علاوه دوه نور کسان هم د خپلو جامو نه خانان ښکاري. د يو په لاس کې تسبيح او نسواري چپنه يې په غاړه ده. په پښو کې يې پيزار نشته او مخامخ بل کس سره په خبرو بوخت دی. هغه کس لږ لوړ ممکن په يوې تيږې ناست دی. د ده په پښو کې اروپاي ډول چرمې بوټان دي او نسواري چپن د پاسه فيروزي ګلونه جوړ شوي دي. د ده څنګ ته د يوې تورې نيمه برخه ښکاري او شا ته يې ممکن زغره وي. نور ټول خپل جزېل ټوپکې لري. ګس لوري ته ناست کس پڼې (موچڼې) په پښو دي چې اوبو کې په يوې تيږې ايښي دي.
په انځور کې مخامخ ولاړو کې يو کس د خان خدمت ګارښکاري چې دواړه لاسونه يې په چپنه تړلي دي. بل کس ځوان او محافظ ښکاري چې د ټوپک نه علاوه په ملا يې لنډۍ توره هم ځوړنده ده. د ده مخ د ښځو په شان دی او لکه د ښځو ملا يې يوې خوا ته کږه کړې ده.
رېټري د انځور سره خپل يادښت کې ليکي چې د جيلګې نه ښکته د بګرام ميدانونه ښکاريدل او د کلا سره مو هغه کنډوالې وليدې چې د “قفقاز اسکندريه” نومېږي. دلته د اسکندر مقدوني نامتو اس “بوکفيله” قبر مو وليدو. د دې کلي والو په کنستون کې سکې، ګوتې او نور لرغوني توکي موندل چې برطانويانو ته به يې نذر (ډالۍ) ورکول.
صفيه حليم
د خپريدو نيټه- ۲۶ اکتوبر ۲۰۱۶ م
Lovely
ډېره مننه صفيه جانې. يو عرض کوم چې يو شمېر پوهان وايي چې پښتانه د پاړسيوانانو په خلاف په ساکن توري شروع شوي نومونه ويلی شي نوړبايد داسې کليمو ته سر ته الف ونه ليکي لکه سکندر، سکندريه، ستانکزی…. چې پاړسيوانان د هر يوه سر ته الف وراچوي.
اسکندر دلاطینی ژبی د الیګذانډر نه عربی- فارسی او پښتو ته کډه شوی نوم دی-څوک یې سکندر او څوک سیکندر بلی-