څو اوونۍ کېږي چې د فیسبوک د یو ملګري پاڼه مې ولیده. د پلوسۍ ګومبد په اړه زما پښتو مضمون د ګوګل انګریزي ژباړې سره يې خپور کرې خو نوم پرې د بل چا و. زما د فیسبوک پاڼې نه هغه ټول تصویرونه يې په خپل نوم خپاره کړي وو چې د ګومبد لیدو په وخت مې اخیستي وو. یو څو کسانو او هغه ژباړونکي هم ورباندې خپل نظر ورکړی و چې ګني دا ټول معلومات او عکسونه د هغه وو. ما پرې کمنټ نه علاوه د اصل پښتو مضمون ” لینک” هم ورزیات کړل.
په بله ورځ ملګري معذرت وکړو او پوسټ يې بدل کړو.
دغسې یو بل پوسټ مې ولیدو چې زما مضمون ” پیښور له افغانستان څنګه جلا شو؟” ګوګل ژباړې سره خپور او په تبصرو کې خپرونکو او د هغه ملګرو راته بد رد ویل. یو شاګرد مې په دفاع کې څه لیکلي وو نو ځکه پوسټ ما ته هم ښکاره شو.
هر یو مضمون، کیسې یا شعر ترجمه (ژباړه) د لیکوال اجازه غواړی. اوس په ګوګل کې پښتو متن په الیکټرونیک بڼه سمدلاسه په انګریزي او نورو ژبو اړول کیدای شي. په دې هغو خلکو ته لاره پرانستل شوه چې خپل لاس یا دماغو ته تکلیف ورکولو په ځای ټول مضمون ګوګل ته سپاري. بیا شوی ترجمه له نظره نه تیروي او پخپل نوم يې په فیسبوک خپور کړي چې خلک ” واه واه” وکړي.
هغه خلک چې بې له اجازه د چا ترجمه شوی مضمون خپروي، د مطبوعاتو د “کاپي رایټ” قانون ماتوي. د ګوګل ترجمه هم دغه قانون کې شامله ده. ژباړه خپل اصول لري او تکړه ژباړونکي په دواړو ژبو پوره مسلط وي. د ګوګل ژباړه په ادبي معیار برابره نه وي نو ځکه د چاپ لپاره هم معیاري نه ده. دا هغو خلکو سره یوه مرسته کوي چې په فیسبوک یا نور سوشل میډیا په بلې ژبې لیکل شوی متن ځان پوهیول غواړي.
د ګوګل ترجمه شوی متن ستونزې لري. هلته ټکي په ټکي ژباړه شوی وي او مفهوم يې کله کله بدل شي. د پښتو جمله وه ” د وزیر خان جومات…” ګوګل ورته لیکلي وو، “منسټرخان ماسک” بل ځای، سپین سترګي په ” وایټ آیز” د هرات وکیل په ” لایراف هرات” ترجمه شوي دي.
په فیسبوک دغسې ترجمې خپرول او ځان ته نوم ګټل، نه یواځې بداخلاقي، بلکه سپک کار او غلا ده. د پوسټ عکس یا ” سکرین شاټ” د فیسبوک چلوونکو ته د رسمي شکایت سره وړاندې کېدایشي. هغوی پلټنې کوي او بیا غل ته اکاونټ بندوي. پخوا به د داسې بندیز نه وروسته، غلو ځان له په نوي نوم اکاونټ جوړولی شو. خو اوس د هغه ” آیی پي” یا د انټرنیټ پته معلومول اسانه دي.
صفیه حلیم